Newsletter ZPP
Warszawa, 5.12.2018
Szara strefa papierosów w Polsce zmalała o prawie 30%, ale wciąż jest o tyle samo większa, niż średnia w Unii Europejskiej. Konieczne jest podjęcie dalszych kroków w walce z tym zjawiskiem – wynika z najnowszego raportu Związku Przedsiębiorców i Pracodawców pt. „Szara strefa rynku wyrobów tytoniowych. Diagnoza, propozycje rozwiązań.”.
Niezależnie od tego, jaką przyjmiemy definicję szarej strefy w gospodarce, nie ulega wątpliwości że jest to zjawisko szkodliwe, a na jego występowanie narażone są szczególnie te sektory, w których „premia” za działanie nielegalne jest najwyższa. Takim sektorem jest np. sektor tytoniowy. Wskutek nierozsądnych podwyżek akcyzy i braku adekwatnej aktywności legislacyjnej, udział szarej strefy w konsumpcji papierosów w Polsce sięgnął wg firmy doradczej KPMG niemal 17% w roku 2015. Oznaczałoby to, że prawie co piąty wypalany w naszym kraju papieros, pochodził z nielegalnego źródła.
– Sytuacja była wówczas niebywała – twierdzi Cezary Kaźmierczak, prezes Związku Przedsiębiorców i Pracodawców. – Widzieliśmy, jakie skutki przynoszą kolejne podwyżki akcyzy i ostrzegaliśmy, że problem będzie się jedynie pogłębiał. Wydaje się, że dopiero tąpnięcie w roku 2014 przyniosło pewne otrzeźwienie i konkluzję, że chyba nie warto tak skokowo i drastycznie podnosić tego podatku, skoro pieniędzy w budżecie od tego nie przybywa, a poszerza się jedynie nielegalny rynek.
Poza nierozsądną polityką podatkową, brak było konkretnych działań legislacyjnych. Opodatkowano np. susz tytoniowy, jednak brakowało szerszego, systemowego podejścia do zwalczania szarej strefy. Skupiano się na doraźnym rozwiązywaniu problemów, które w danym okresie były szczególnie widoczne. Dopiero w 2015 roku rozpoczęto szerzej zakrojoną akcję walki z szarą strefą wyrobów tytoniowych. Wprowadzono rejestr pośredniczących podmiotów tytoniowych, nałożono na te podmioty obowiązek złożenia zabezpieczenia akcyzowego, a także wprowadzono obowiązek prowadzenia przez nie ewidencji suszu tytoniowego. W dalszej kolejności, już w 2017 roku, wprowadzono „pakiet tytoniowy”. Dostarczył on kompleksowego oprzyrządowania do nadzorowania i monitorowania rynku uprawy, produkcji i sprzedaży tytoniu.
Na rezultaty nie trzeba było długo czekać – udział szarej strefy w rynku papierosów w Polsce wyniósł zdaniem ekspertów KPMG 12,1 proc. Jest to o niemal 30 proc. mniej, niż w roku 2015, ale jednocześnie prawie 30 proc. więcej, niż średnia dla Unii Europejskiej. Oznacza to, że w zakresie walki z szarą strefą wciąż jest wiele do zrobienia.
– Głównym obszarem do poprawy są regulacje zawarte w kodeksie karnym-skarbowym i szczegółowe przepisy karne odnoszące się do nielegalnego obrotu wyrobami akcyzowymi – mówi Katarzyna Włodarczyk-Niemyjska, dyrektor Departamentu Prawa i Legislacji ZPP. – W tej chwili, przepisy są nieadekwatne do specyfiki czynów zabronionych związanych z tymże obrotem, a sankcje w niedostatecznym stopniu powiązane z wielkością uszczupleń w budżecie państwa. Na łamach raportu postulujemy, by to zmienić.
Jak podkreślono w dokumencie, potrzeba dalszych działań ukierunkowanych na walkę z szarą strefą wyrobów tytoniowych staje się bardzo pilna, ponieważ na horyzoncie pojawiają się przynajmniej dwa istotne czynniki ryzyka – wchodzący w życie w 2020 roku zakaz wprowadzania do obrotu papierosów mentolowych, a także potencjalna, zbyt wysoka, podwyżka minimalnego poziomu akcyzy na wyroby tytoniowe wymaganego przepisami dyrektywy tytoniowej. Obie te zmiany, z których jedna jest pewna, a druga póki co jedynie niewykluczona, mogą istotnie wpłynąć na wzrost szarej strefy wyrobów tytoniowych w Polsce, a to wiązałoby się z konkretnymi stratami zarówno po stronie legalnie działających podmiotów, jak i Skarbu Państwa.
Raport ZPP: „Szara strefa rynku wyrobów tytoniowych. Diagnoza, propozycje rozwiązań.”
Fot. Mizianitka/ pixabay.com
