Newsletter ZPP
28.01.2015
Warszawa, 26 stycznia 2015 roku
Szanowny Pan
Tomasz Jędrzejczak
Podsekretarz Stanu
Ministerstwo Sportu i Turystyki
Stanowisko Związku Przedsiębiorców i Pracodawców dotyczące projektu Ustawy o zmianie ustawy o usługach turystycznych z dnia 7 stycznia 2015 roku.
W ocenie Związku Pracodawców i Przedsiębiorców, przedstawione propozycje zmian w niniejszym projekcie ustawy, w większości należy ocenić negatywnie.
Określony w uzasadnieniu do projektu cel nowelizacji tj. usunięcie wątpliwości interpretacyjnych co do zakresu zadań marszałka województwa jako organu uprawnionego do wydawania dyspozycji wypłaty zaliczki na pokrycie kosztów powrotu klienta do kraju oraz uprawnionego do występowania na rzecz klientów w sprawach wypłaty środków z tytułu umowy gwarancji bankowej, umowy gwarancji ubezpieczeniowej lub umowy ubezpieczenia, na zasadach określonych w treści tych umów, nie zostanie poprzez proponowany projekt osiągnięty w stopniu, który pozwoliłby rozwiązać istniejący faktycznie problem prawny.
Przede wszystkim należy zwrócić uwagę na wadliwą treść jedynego zaproponowanego w projekcie przepisu, tj. ustępu 5a w artykule 5 ustawy o usługach turystycznych. Według ustawodawcy, celem omawianej nowelizacji, ma być usunięcie wątpliwości interpretacyjnych, co do zakresu zadań marszałka województwa w sprawach organizacji powrotów do kraju klientów niewypłacalnych organizatorów turystyki i pośredników turystycznych. Wydaje się, że przy tak sformułowanym zamiarze, należałoby – zgodnie z nim – dookreślić zakres zadań marszałka województwa w ww. sprawach. W proponowanym kształcie przepisu, marszałek województwa (lub wskazana przez niego jednostka) „prowadzi działania związane z organizacją powrotu turystów z imprezy turystycznej do miejsca wyjazdu…” etc.
Tak sformułowany przepis w żadnym stopniu nie usuwa wątpliwości interpretacyjnych co do zakresu zadań marszałka województwa. Nie rozstrzyga on bowiem jednoznacznie, czy zadaniem marszałka województwa jest częściowe sfinansowanie powrotu turystów w sytuacji, w której koszt tegoż powrotu przekracza wartość gwarancji bankowej, gwarancji ubezpieczeniowej lub ubezpieczenia posiadanego przez organizatora turystyki lub pośrednika turystycznego – a to właśnie tego zagadnienia w największej mierze dotyczyły ewentualne wątpliwości interpretacyjne, powstałe na gruncie ust. 5 art. 5 ustawy o usługach turystycznych, wg którego marszałek województwa jest uprawniony do występowania na rzecz klientów w sprawach wypłaty środków z tytułu zawartej przez organizatora turystyki lub pośrednika turystycznego umowy gwarancji bankowej, umowy gwarancji ubezpieczeniowej lub umowy ubezpieczenia, na zasadach określonych w treści tych umów. Powyższe zagadnienie było przedmiotem sporów sądowych, zakończonych niekiedy sprzecznymi ze sobą wyrokami.
Należy więc poczynić następującą uwagę- w aktualnym stanie prawnym i faktycznym, marszałek województwa jest uprawniony do wydawania dyspozycji wypłaty środków z zabezpieczeń ustanowionych przez niewypłacalnego przedsiębiorcę turystycznego, a więc de facto odpowiada on za sprowadzenie turystów do miejsca wyjazdu. Przepis w proponowanym kształcie nie rozwiązuje więc żadnego problemu interpretacyjnego, tylko ustala normę, która i tak obowiązywała w praktyce. Nie obejmuje on bowiem swoim zakresem zagadnienia, które rzeczywiście powodowało wątpliwości, czyli kwestii wydatkowania przez samorząd środków na częściowe pokrycie kosztów sprowadzenia turystów do miejsca wyjazdu, jeśli przekraczają one sumę posiadanych przez przedsiębiorcę zabezpieczeń. O tym, że ustawodawca nie poruszył tego problemu, świadczy m.in. fragment Oceny Skutków Regulacji, w którym stwierdzono, iż „projekt regulacji nie będzie wywoływał dodatkowych skutków finansowych dla budżetu państwa i jednostek samorządu terytorialnego (…) zakłada się, że koszty powrotu turystów do kraju zostaną pokryte z zabezpieczeń finansowych posiadanych przez organizatorów turystyki i pośredników turystycznych”.
Mimo założeń poczynionych przez ustawodawcę oraz mimo treści art. 5 ust. 1 pkt 2 ustawy o usługach turystycznych, wg którego to na przedsiębiorcy spoczywa koszt powrotu turystów do kraju, w praktyce – jak zauważono wcześniej – to jednostki samorządu terytorialnego ponoszą przewyższające sumę zabezpieczeń koszty sprowadzania turystów do miejsca wyjazdu. W rezultacie, za poczynania przedsiębiorców nieuczciwych, którzy stanowią margines na rynku, odpowiada ogół obywateli (w końcu to oni ponoszą ciężar danin publicznych, z których utrzymywane są i dotowane instytucje państwa, w tym jednostki samorządu terytorialnego). Jedyną inną propozycją ustawodawcy, było ustanowienie Turystycznego Funduszu Gwarancyjnego, które zwiększyłoby koszty funkcjonowania wszystkich, w zdecydowanej większości uczciwych i rzetelnych, przedsiębiorców turystycznych, w rezultacie prowadząc do obniżenia rentowności ich działalności gospodarczej.
Bazując na dołączonych do projektu ustawy statystykach niewypłacalności organizatorów turystyki oraz pośredników turystycznych, stwierdzić można, iż problem ma charakter coraz powszechniejszy, a więc jest on de facto problemem systemowym. W latach 2012 – 2014, liczba przypadków niewypłacalności organizatorów turystyki i pośredników turystycznych była większa, niż w latach 2003 – 2010 wziętych razem. Konieczne wydaje się być zatem podjęcie realnych kroków w celu usprawnienia procedury egzekwowania należności od nierzetelnych przedsiębiorców. Niedopuszczalne jest natomiast przerzucanie ich odpowiedzialności na wszystkich przedsiębiorców działających w branży turystycznej albo na ogół obywateli finansujących funkcjonowanie jednostek samorządu terytorialnego.
Podsumowując – przedstawiony projekt ustawy nie rozwiązuje żadnego istniejącego faktycznie problemu, jest działaniem o charakterze kosmetycznym. Kłopot jest natomiast zupełnie realny i powraca co roku w okresie wakacyjnym – wymaga więc szybkiego i kompleksowego rozwiązania.
Z poważaniem,
Cezary Kaźmierczak
Prezes ZPP
