Tarcza antykryzysowa: postulaty branżowe

Warszawa, 27 października 2020 r. 

TARCZA ANTYKRYZYSOWA: POSTULATY BRANŻOWE

WSTĘP

POZA OCHRONĄ MIEJSC PRACY KONIECZNA JEST SZYBKA POMOC DLA ZAGROŻONYCH BRANŻ

Związek Przedsiębiorców i Pracodawców przygotował i zaprezentował w ubiegłym tygodniu koncepcję tarczy 100 mld zł dla pracy, stanowiącą odpowiedź na wyzwania gospodarcze związane z rozwojem epidemii koronawirusa w Polsce. Zdajemy sobie jednak sprawę z faktu, że poza kompleksowym programem ukierunkowanym na ochronę miejsc pracy w gospodarce, potrzebne jest również wsparcie regulacyjne kierowane punktowo do branż zagrożonych sytuacją epidemiczną. Należy pamiętać, że utrudnienia związane z rozwojem epidemii nie ograniczają się wyłącznie do strat finansowych wynikłych z zakazu bądź ograniczeń w prowadzeniu działalności. Setki tysięcy osób przebywających na kwarantannach i poddanych nadzorowi epidemiologicznemu to również pracownicy, tryb świadczenia niektórych usług w związku z koniecznością wprowadzenia szczególnych standardów sanitarnych diametralnie się zmienił.

Konieczność uruchomienia pomocy jest niepodważalna. Jednocześnie, epidemia i wywołany nią kryzys spowodują strukturalne zmiany gospodarki – jest to czynnik, który trzeba brać pod uwagę projektując wszelkiego rodzaju programy interwencji. Ich celem nie może być utrzymywanie firm niezdolnych do dostosowania się do nowej rzeczywistości, lecz raczej wsparcie i pomoc w przetrwaniu podmiotom, które ten wysiłek podejmą. W ten sposób niewykluczone, że wspomniane zmiany w strukturze gospodarki w dłuższym okresie spowodują, mimo przejściowych perturbacji, wzrost produktywności, dzięki lepszemu wykorzystaniu dostępnych zasobów.

USTAWA POMOCOWA MOŻE OKAZAĆ SIĘ NIEWYSTARCZAJĄCA

Do Sejmu trafił już poselski projekt ustawy wprowadzającej pakiet pomocy dla branż szczególnie dotkniętych drugą falą epidemii. Wydaje się, że podstawowe założenia ustawy są zbieżne z podejściem opisanym wyżej – pomoc kierowana jest punktowo do branż znajdujących się w najgorszej sytuacji i ma w tej chwili charakter de facto minimalny, tj. ułatwiający firmom przetrwanie trudnego czasu. Mamy wobec tego wrażenie, że rząd postępuje ostrożnie, stopniując pomoc – w pierwszej kolejności proponuje się zatem wprowadzenie postojowego i zwolnienia ze składek na ZUS dla enumeratywnie wyliczonych branż, a także przedłużenie czasu obowiązywania rozwiązań przewidzianych w ramach wcześniejszych tarcz antykryzysowych.

Przyjęte w powyższym zakresie podejście wydaje się rozsądne (w odniesieniu do przedstawionego projektu ustawy opublikujemy osobne stanowisko), jednak nie można wykluczyć sytuacji, w której przedłużający się kryzys epidemiczny spowoduje konieczność uruchomienia kolejnych działań. Mając to na uwadze, przeprowadziliśmy konsultacje ze zrzeszonymi w ZPP związkami branżowymi.

REKOMENDACJE BRANŻOWE

Poniżej prezentujemy zestaw rekomendacji przedstawionych przez poszczególne branże. Dla przejrzystości dokumentu, rekomendacje podzieliliśmy na ogólne i szczegółowe, te drugie dzieląc z kolei na poszczególne branże. Mamy nadzieje, że przedstawione rekomendacje okażą się przydatne przy pracy nad kolejnymi etapami pomocy dla branż. 

REKOMENDACJE OGÓLNE

• Aktualne są kluczowe założenia przedstawionej przez nas tarczy 100 mld zł dla pracy;
• Potrzebne jest automatyczne zwolnienie ze składek ZUS (oraz zapewnienie świadczeń postojowych pracownikom) dla wszystkich branż objętych restrykcjami wykraczającymi poza DDM;
• Wprowadzenie jakichkolwiek restrykcji dla działalności gospodarczych powinno być dopuszczalne wyłącznie na podstawie racjonalnej, opartej na danych argumentacji;
• Podtrzymujemy konieczność uruchomienia narzędzi płynnościowych, zróżnicowanych w zależności od sytuacji: dla firm objętych rygorami ponad DDM kredyt obrotowy w rachunku bieżącym w wysokości do 10% obrotu za poprzedni rok, dla przedsiębiorców których obroty spadły rok do roku o co najmniej 25% częściowo zwrotna subwencja bądź długoterminowy kredyt zwrotny w 100%;
• Poza powyższym, konieczne jest wprowadzenie szeregu uproszczeń o charakterze generalnym, wymienionych poniżej:
• Likwidacja barier dla zatrudniania obcokrajowców, w tym przede wszystkim przyspieszenie procedur wydawania zezwoleń na pracę;
• Odstąpienie od nakładania nowych obowiązków podatkowych i administracyjnych (co najmniej dwunastomiesięczne moratorium na wszelkiego rodzaju dodatkowe obciążenia, takie jak np. podatek cukrowy, czy „podatek od deszczu”);
• Uelastycznienie przepisów prawa pracy tak, by uwzględniały one liczne absencje wynikające z zakażeń bądź kwarantanny, w tym m.in. w zakresie zniesienia limitu godzin nadliczbowych;
• Umożliwienie samoregulacji poprzez powoływanie koordynatorów ds. COVID-19 w postaci np. osób odpowiedzialnych za BHP w firmach – mogłyby zostać one osobami kontaktowymi dla Powiatowych Inspektoratów Sanitarnych;
• Wprowadzenie mechanizmu zwrotu pracodawcom kosztów przeprowadzonych wśród pracowników badań na obecność koronawirusa, w postaci odliczenia tych kwot od składek na PFRON bądź ZUS;
• Przesunięcie o kolejny rok możliwości rozliczenia straty w podatku dochodowym;
• Rozważenie możliwości renegocjacji umów zawieranych z przedsiębiorcami przez PFR w ramach przyznawanego wsparcia z tarczy finansowej – firmy ze znacznym spadkiem przychodów powinny mieć możliwość przesunięcia o rok spłaty zobowiązań wobec Funduszu;
• Rozważenie możliwości uruchomienia celowanego wsparcia finansowego, przeznaczonego na dostosowanie firm do funkcjonowania w „epidemicznej” rzeczywistości (mikropożyczki na doposażenie w sprzęt na potrzeby pracy zdalnej, czy zmiany modelu świadczenia usług);
• Uzależnienie pomocy finansowej nie tylko od branży, lecz również od spadku obrotu (postulat spójny z przedstawionym w ramach „tarczy 100 mld dla pracy” programem wsparcia finansowego dla firm).

REKOMENDACJE SZCZEGÓŁOWE

SEKTOR GASTRONOMICZNY

• Wprowadzenie tymczasowo jednolitej stawki 5% VAT na wszystkie usługi gastronomiczne, z uwzględnieniem sprzedaży napojów bezalkoholowych i niskoalkoholowych (piwo, wino, cydry), z perspektywą ustalenia stawki na jednolitym poziomie 8% po ustąpieniu pandemii;
• Wprowadzenie możliwości sprzedaży na odległość napojów niskoalkoholowych oraz umożliwienie sprzedaży napojów niskoalkoholowych na wynos lokalom dysponującym koncesją na sprzedaż alkoholu w lokalu;
• Powszechne, czasowe zwolnienie ze składek na ZUS przedsiębiorców sektora gastronomicznego i ich pracowników;
• Wprowadzenie finansowanego ze środków publicznych „postojowego” dla pracowników sektora gastronomicznego (do ewentualnego rozważenia szczególne zasady postojowego dla pracowników szczególnie narażonych na ciężki przebieg zakażenia koronawirusem, tj. seniorów bądź będących osobami niepełnosprawnymi).

SEKTOR ODPADOWY

• Wprowadzenie możliwości kierowania strumienia odpadów do innych instalacji prowadzonych przez ten sam podmiot w przypadku konieczności wyłączenia lub ograniczenia pracy instalacji z powodu COVID-19, o ile jest to możliwie technicznie i organizacyjnie oraz o ile zapewnione będzie przestrzeganie standardów ochrony środowiska;
• Umożliwienie zmiany systemu lub rozkładu czasu pracy pracowników oraz polecenia świadczenia pracy w godzinach nadliczbowych, pozostawania w gotowości do pracy i realizowania prawa do wypoczynku w wyznaczonym miejscu,
• Modyfikacje §11 ust. 1 – 4 Rozporządzenia Ministra Klimatu z 11 września 2020 r. w sprawie szczegółowych wymagań dla magazynowania odpadów w zakresie magazynowania zakaźnych odpadów medycznych i zakaźnych odpadów weterynaryjnych, prowadzonego w ramach zbierania odpadów, m.in. w zakresie umożliwienia magazynowania zebranych odpadów medycznych lub zakaźnych odpadów weterynaryjnych w specjalistycznych kontenerach chłodniczych albo naczepach chłodniczych, cechujących się parametrami zapewniającymi realizację wszelkich rygorów i wymagań związanych ze zbieraniem odpadów, czy też w zakresie wydłużenia terminów przechowywania zakaźnych odpadów medycznych lub weterynaryjnych w określonych temperaturach;
• Przywrócenie znanych z pierwszej tarczy antykryzysowej rozwiązań przyznających wojewodom specjalne uprawnienia w zakresie zarządzania systemem gospodarowania odpadami.

SEKTOR APTECZNY

• Wprowadzenie zmian do projektu ustawy o zawodzie farmaceuty w zakresie:

– zmiany przepisu umożliwiającego cofnięcie zezwolenia na prowadzenie apteki w przypadku naruszenia niezależności zawodowej farmaceuty, tak by sankcję tę można było zastosować w przypadku naruszeń uporczywych lub rażących,

– wykreślenia przepisu umożliwiającego „unieruchomienie” apteki, punktu aptecznego lub hurtowni farmaceutycznej w przypadku „uniemożliwienia wykonywania zadań” kierownikowi apteki bądź osobie odpowiedzialnej w hurtowni,

– wykreślenia przepisu uwzględniającego rolę samorządu aptekarskiego w ocenianiu rękojmi kandydata na kierownika apteki,

– wykreślenia z katalogu zadań zawodowych farmaceuty zadania polegającego na prowadzeniu apteki lub punktu aptecznego w określonej formie prawnej,

– zmodyfikowania zakresu uprawnień kierownika apteki, tak by obejmował on wyłącznie zadania merytoryczne, a nie związane ściśle z prowadzeniem działalności gospodarczej i leżące w gestii właściciela apteki,

– otwarcia katalogu usług związanych z ochroną zdrowia świadczonych przez apteki ogólnodostępne.

SEKTOR PIWOWARSKI

• Zachowanie obecnego mechanizmu obliczania podatku akcyzowego od piwa oraz utrzymanie stawki akcyzy na niezmienionym poziomie;
• Umożliwienie (na stałe) odliczenia akcyzy od piw przeterminowanych (rozwiązanie zgodne z prawem UE i stosowane w kilkunastu państwach członkowskich, w Polsce wprowadzono jedynie czasową możliwość odliczenia akcyzy od piw przeterminowanych);
• Rewizja ustawy o podatku akcyzowym oraz Ordynacji podatkowej, poprzez przede wszystkim:

– doprecyzowanie, że zezwolenia akcyzowe nie są cofane w razie złożenia przez podatnika zabezpieczenia wykonania decyzji, z których wynikają zaległości podatkowe,

– doprecyzowanie zasad składania zabezpieczeń wykonania decyzji podatkowych na wniosek podatnika również przed wydaniem takich rozstrzygnięć, a także wstrzymywania zabezpieczonych decyzji,

– dopuszczenie możliwości wydawania zaświadczeń o niezaleganiu w podatkach w sytuacji złożenia przez podatnika zabezpieczenia wykonania decyzji podatkowych,

– dopuszczenie możliwości zawieszenia przez organ postępowania w przypadku, w którym na rozstrzygnięcie sprawy mógłby mieć wpływ wynik innego toczącego się postępowania administracyjnego, sądowoadministracyjnego lub sądowego.

SEKTOR FARMACEUTYCZNY

• Wprowadzenie priorytetu dla testowania na obecność koronawirusa pracowników krytycznych zajmujących się wytwarzaniem i dystrybucją leków;
• Uwzględnienie specyfiki sektora farmaceutycznego w toku prac nad nowelizacją ustawy o krajowym systemie cyberbezpieczeństwa, zarówno w zakresie respektowania zbudowanych samodzielnie przez podmioty systemów zabezpieczeń, jak i wobec ryzyka nadmiernego zawężenia ewentualnego katalogu producentów automatyki i elektroniki przemysłowej, których produkty wykorzystywane są w liniach produkcyjnych leków;
• Wprowadzenie systemu wsparcia krajowych producentów leków w ramach Refundacyjnego Trybu Rozwojowego.

SEKTOR SPOŻYWCZY

• Ujednolicenie praktyk organów państwa, w tym przede wszystkim inspekcji sanitarnych związanych z bezpieczeństwem produkcji;
• Umożliwienie firmom branży spożywczej, z uwagi na ich szczególną rolę w systemie, korzystania z zapasów środków ochrony osobistej zgromadzonych przez Agencję Rezerw Materiałowych, w przypadku wystąpienia problemów z zakupem tych środków na rynku;
• Zwiększenie kwoty zwolnienia kart i bonów na posiłki dla pracowników z ZUS do 25 proc. wynagrodzenia minimalnego;
• Stworzenie „korytarzy” na przejściach granicznych dla pracowników zakładów branży spożywczej, a także kierowców jadących z produktami spożywczymi i ładunkami niezbędnymi dla zachowania ciągłości produkcji spożywczej, ze szczególnym pierwszeństwem przejazdu dla surowców i wyrobów łatwo psujących się;
• W przypadku wystąpienia znaczących utrudnień w dostępie do usług logistycznych i transportowych należy ponadto zapewnić priorytet dla całego łańcucha produkcji i dystrybucji żywności także w ramach ruchu wewnątrz kraju;
• Zniesienie zakazu handlu w niedziele;
• Wycofanie się z zakazu hodowli zwierząt futerkowych oraz zakazu uboju rytualnego;
• Modyfikacja przepisów rozporządzenia regulującego obostrzenia związane z wprowadzeniem stanu epidemii, w zakresie jednoznacznego wskazania że ograniczenia w liczbie i wieku osób przebywających na terenie placówki handlowej nie dotyczą osób obsługujących sklepy, w tym przedstawicieli handlowych dostawców;
• Nadanie sektorom producentów i przetwórców żywności statusu elementu infrastruktury krytycznej, wraz z całym ich łańcuchem dostaw, tak by nie dotyczyły ich ew. zakazy lub ograniczenia w transporcie, dostępie do energii elektrycznej, czy wody.

27.10.2020 Tarcza antykryzysowa: postulaty branżowe

Fot. geralt / Pixabay.com