Stan polskiego górnictwa – opinia głównego eksperta ZPP ds. energetyki

Warszawa, 6 lipca 2020 r. 

STAN POLSKIEGO GÓRNICTWA

OPINIA GŁÓWNEGO EKSPERTA ZPP DS. ENERGETYKI

Zawarte w przedstawionej Członkom Zespołu ds. polityki gospodarczej i rynku pracy RDS prezentacji nt. aktualnej sytuacji w sektorze górnictwa węgla kamiennego w Polsce przedstawione dane dotyczące stanu polskiego górnictwa nie napawają optymizmem i wskazują na konieczność podjęcia szybkich działań stabilizujących, a co najważniejsze opracowanie Planu Restrukturyzacji Polskiego Górnictwa, planu rozsądnego, rzetelnego, uwzględniającego specyfikę polskiego górnictwa i polskiego sektora energetycznego. Taki Plan powinien być spójny ze Strategią Transformacji Energetycznej i uwzględniać stopniowe odchodzenie od paliw kopalnych z horyzontem czasowym roku 2050.

Plan dla polskiego górnictwa powinien uwzględniać Europejską Politykę Zielonego Ładu, co wcale nie oznacza likwidacji sektora do 2050 roku. ZPP zaprezentował w 2019 roku raport pn. „Założenia do Strategii Rozwoju Energetyki w Polsce”, gdzie przedstawiono miejsce polskiego węgla do 2050 roku.

W najbliższym czasie przedstawimy niezbędną aktualizację tego raportu w której postaramy się w sposób bardziej precyzyjny określić miejsce i rolę krajowych zasobów węgla kamiennego i brunatnego do 2050 roku. Tymczasem prezentowane dane pokazują wyraźnie niekorzystne tendencje polskiego górnictwa na podstawie których można przewidzieć jego obraz w najbliższych latach.

Spadek sprzedaży średnio o 17 % i wzrost zapasów o 13 % nie jest jeszcze podstawowym zmartwieniem dla sektora górniczego, ale spadek wydobycia o 7 % i spadek wydajności pracy w kopalniach to już naprawdę poważny problem nie tylko dla górnictwa.

Oznacza to bowiem że coraz trudniej wydobywa się węgiel w polskich kopalniach, a co za tym idzie koszty tego wydobycia wyraźnie rosną. Wahania cen węgla energetycznego są zrozumiałe, ale zjawisko spadku cen węgla koksującego o 30 % wskazuje na tendencję w tej kwestii. Może mieć to związek ze zmniejszaniem się produkcji stali na świecie, nie mniej jednak kwestia ta wymaga szczegółowej analizy i uwzględnienia w planach sektorowych. Według raportu w 2020 roku w górnictwie pracowało ponad 82 tysiące osób , co oznacza że od kilku lat stan zatrudnienia się nie zmienia.

Nastąpił natomiast spory wzrost nakładów inwestycyjnych i tak w roku 2019 wnosiły one ponad 4 mld PLN, a do 30.04.2020  w górnictwo zainwestowano ponad 1,2 mld PLN.

Można przyjąć że 30% tych kwot to nie uwzględnione w raporcie inwestycje w firmy około górnicze. Biorąc pod uwagę powyższe, z całą pewnością roczny poziom inwestycji w polskim górnictwie przekracza 5 mld PLN, a mimo tego poziom wydobycia i wydajność pracy spadają.

Dodając do tego wysokość dotacji budżetowej w kwocie 1 mld PLN rocznie oraz zobowiązania górnictwa w wysokości 15 mld PLN, to wnioski co do stanu tego sektora są oczywiste.

Nie oznacza to jednak braku miejsca i roli dla sektora węgla kamiennego w polskiej gospodarce do 2050 roku. Co prawda energetyka węglowa będzie zastępowana przez źródła odnawialne i gazowe, ale jeszcze przez wiele lat węgiel będzie stanowił podstawowy surowiec dla polskiej energetyki.

Reasumując, należy podjąć natychmiastowe działanie w obrębie polskiego sektora górniczego:

• Dokonać inwentaryzacji polskich kopalń pod względem ich przyszłości, szans, ekonomii, głębokości pokładów oraz zatrudnienia.
• Określić wielkość krajowego wydobycia (np. 25 mln ton) jako rezerwy bezpieczeństwa energetycznego kraju.
• Przekierowanie nakładów inwestycyjnych na kopalnie wytypowane do dalszego wydobycia.
• Opracowanie systemu współpracy energetyki węglowej ze źródłami odnawialnymi i gazowymi na osi czasu do 2050 roku.
• Przeprowadzić analizę rynkową dla czarnej energii, obszary sprzedaży, ceny, wielkość dostaw czarnej energii w poszczególnych latach, do 2050 roku.
• Przeprowadzić symulację kosztów zamykania kopalń wraz z kosztami górniczych emerytur, do 2050 roku.

Tylko natychmiastowe spójne działania przedstawione powyżej mogą zahamować degradację polskiego górnictwa i otworzyć przed nim nowy rozdział, uwzględniający europejską politykę energetyczną i specyfikę polskiej energetyki.

Jeśli działania transformacyjne w sektorze górniczym nie rozpoczną się natychmiast to mamy obawy, że sytuacja wymusi bardzo niekorzystny dla górnictwa rozwój wypadków.

Włodzimierz Ehrenhalt
Główny Ekspert ZPP ds. energetyki

06.07.2020 Stan polskiego górnictwa – opinia głównego eksperta ZPP ds. energetyki

Fot. Tama 66 / pixabay.com